Start nestkastenseizoen 2023

De weersomstandigheden zijn er misschien nog niet naar, maar het voorjaar staat weer voor de deur. Voor de ijverige controleurs van de nestkastenwerkgroep tijd om uit hun winterslaap te komen! Verspreid over het werkgebied hangen meer dan duizend (!) nestkasten die ieder broedseizoen nauwkeurig gecontroleerd worden. Als voorbereiding op het nieuwe seizoen zijn er de afgelopen weken al onderhoudsrondjes langs de kasten gemaakt, om eventuele schade van de voorbije winter te repareren en om ervoor te zorgen dat de kasten weer klaar zijn voor een nieuwe ronde.

Stormschade ©Leo Ballering
Stormschade ©Leo Ballering
Deze is weer klaar voor de start ©Leo Ballering
Deze is weer klaar voor de start ©Leo Ballering

De eerste activiteit van het jaar

Nu is het wachten op de eerste activiteit van de broedvogels. Onze standvogels, zoals Koolmees, Pimpelmees en Boomklever, zijn er altijd als eerste bij. De eileg begint meestal pas begin april, maar het is altijd spannend wanneer de allereerste eitjes gevonden zullen worden. De algemene trend is namelijk dat soorten als Kool- en Pimpelmees steeds vroeger beginnen met broeden. In 2022 begon de Koolmees in ons werkgebied gemiddeld op 15 April met het leggen van het eerste ei, maar het vroegste ei werd al op 29 Maart gevonden. Voor de Pimpelmees lag de gemiddelde eerste eidatum op 10 April, maar werd het vroegste ei al gelegd op 28 Maart. Voor 2023 is de spits al afgebeten, want in een nestkastje bij camping Hartje Groen werden op 4 Maart al de eerste plukjes mos gevonden! Beginnende nestbouw door een Koolmees of Pimpelmees! Welke van de twee zal pas duidelijk worden wanneer het nestje bijna af is. Om zulke vroege uitschieters mee te nemen in de gegevensverzameling is het dus zaak om nu al te beginnen met de wekelijkse controles van de kasten.

Vroeg begin van nestbouw, plukjes mos ©Noud van den Berg
Vroeg begin van nestbouw, plukjes mos ©Noud van den Berg

Wintercontrole op slapers

Nieuw dit seizoen is dat de nestkasten in de winter gecontroleerd zijn met een warmtebeeldcamera. Deze camera zet warmte om in helder licht, iets warms steekt dan helderder af tegen een koudere achtergrond. De nestkastenwerkgroep laat de nestkastjes in de winter in het bos hangen, dat is niet alleen minder gedoe, maar heeft een andere goede reden, namelijk dat deze nestkasten gebruikt worden om in te slapen. De slapende mannetjes bezetten zodoende al vroeg hun broedterritorium. Op 20 Februari werd in één van de onderzoeksgebieden met een warmtebeeldcamera een groot aantal nestkasten gecontroleerd. Met deze camera kon duidelijk worden gezien wanneer er iets warms in de kast aanwezig was, waarschijnlijk een slapende vogel. In de twee bijgevoegde sets van warmtebeelden is steeds de nestkast links boven niet bezet en de andere drie wel. Duidelijk is te zien dat er helder wit licht (=warmte) door het invlieggat uit de bezette nestkasten komt. In een aantal gevallen is zelfs door de houten zijkant van de nestkast te zien waar precies de vogel in de nestkast zit! In het totaal was al meer dan 80% van de nestkasten bezet!

Warmtebeelden van nestkasten ©Leo Ballering
Warmtebeelden van nestkasten ©Leo Ballering
Warmtebeelden van nestkasten ©Leo Ballering
Warmtebeelden van nestkasten ©Leo Ballering

Daarnaast maken niet alleen slapende vogels gebruik van nestkasten. Zo kiezen Bosmuizen graag een nestkast uit als slaapplek, waarin ze zelf een nestje maken van bladeren, mossen en grassen. Af en toe treffen we ook een oud wespennest aan.

Gewone Bosmuis in nestkast © Noud van den Berg
Gewone Bosmuis in nestkast © Noud van den Berg
Verlaten wespennest in nestkast ©Leo Ballering
Verlaten wespennest in nestkast ©Leo Ballering

18 Maart 2023 landelijke NESTKAST-onderzoeksdag

NESTKAST, het landelijk NEtwerk voor STudies aan nestKASTbroeders, in 2009 mede door Leo Ballering opgericht, houdt op 18 Maart een landelijke dag met presentaties. Op deze dag in het Nederlands Instituut voor Ecologie in Wageningen komen de onderzoekers van NESTKAST samen met de ringers van het Vogeltrekstation bijeen om de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van nestkastonderzoek en ringen te bespreken. Niet alleen is er belangstelling van de amateur nestkastcontroleurs en ringers, maar ook van de professionele instituten. Zo zullen professoren uit Wageningen en Groningen een presentatie geven over het werk dat zij daar doen. Mocht je hiervoor belangstelling hebben, neem dan even contact op met Leo Ballering.

Onder andere op het programma:

  • Marcel Visser – Lange termijn nestkasten onderzoek op het NIOO-KNAW
  • Leo Ballering – NESTKAST resultaten 2022
  • Hans Vlottes – Nestkasten in agrarisch landschap van Beemte-Broekland
  • Christiaan Both – Nestkasten onderzoek aan RU Groningen
  • Mirjam Lambermon – Laat me met rups! Wat doet preventief spuiten tegen de eikenprocessierups met onze mezen?
  • Jens Tamminga – Blokkasten yn Hearrenfean.. Yn relaasje mei de ikeoptochtjûkrûp
  • Arnold van den Burg – Verzuring problematiek bij mezen
  • Henk van der Jeugd – Project resultaten 2022 (RAS, CES, Ring-MUS, zoönose)

Leo Ballering & Noud van den Berg